Foto: pixabay.com
Stwierdzenie nabycia spadku jest instytucją prawa spadkowego. Jej nadrzędnym celem jest możliwość uzyskania urzędowego dowodu potwierdzającego nabycie prawa do spadku. Samo dziedziczenie następuje niezależnie od uzyskania postanowienia w przedmiocie nabycia spadku, jednakże przeprowadzenie takiego postępowania jest o tyle opłacalne, iż stanowi ono potwierdzenie praw do majątku spadkowego i umożliwia legitymowanie się stosownym dokumentem względem takich instytucji jak np. bank, a także w celu dokonania odpowiednich wpisów w księgach wieczystych.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku odbywa się za pośrednictwem złożonego w tym przedmiocie wniosku, a więc sąd nie wszczyna tego postępowania z urzędu. Przepisy prawa spadkowego nie regulują jednoznacznie katalogu podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem, jednak, zgodnie z art. 1025 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (dalej k.c.), wniosek musi być złożony przez osobę mającą w tej sprawie interes prawny, są to m.in: spadkobiercy oraz ich następcy prawni, czyli osoby uprawnione do dziedziczenia po spadkobiercach danej osoby, uprawnieni do zachowku czy też wierzyciele spadkodawcy lub spadkobiercy, a także zapisobiorcy czy wykonawcy testamentu.
Poza kwestiami formalnymi, takimi jak: imię i nazwisko wnioskodawcy, adres do doręczeń (w przypadku braku miejsca zamieszkania wnioskodawcy na terenie Polski należy ustanowić pełnomocnika do doręczeń w kraju), dane osoby zmarłej, data jej śmierci i ostatnie miejsce zamieszkania, dane potencjalnych spadkobierców ustawowych lub testamentowych oraz fakt pozostawienia lub niepozostawienia przez spadkodawcę testamentu, wnioskodawca powinien wykazać swój interes prawny. Element ten jest o tyle istotny, gdyż skuteczne wykazanie interesu prawnego skutkuje przyjęciem wniosku przez Sąd spadku, a więc nadany zostanie bieg dalszej procedurze.
Zasady ustalania nabycia spadku
Co do zasady ustawa nie reguluje kwestii terminu, który pozbawia wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Wniosek więc może być złożony w każdej chwili po śmierci spadkodawcy, jednakże zgodnie z art. 1026 k.c. stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Ograniczenie wynikające z powyższego artykułu nie oznacza jednak niemożności wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, a oznacza jedynie niemożliwość wydania przez sąd postanowienia w tym przedmiocie.
Zanim sąd wyda postanowienie w tym przedmiocie musi przeprowadzić przynajmniej jedną rozprawę. Sąd zbada wniosek od strony formalnej, a jeśli spełnia on wymogi, wyznaczy termin pierwszej rozprawy, wzywając do stawiennictwa wnioskodawcę oraz wszystkich uczestników postępowania. Sąd z urzędu zbada kto jest spadkobiercą oraz zweryfikuje wskazaną we wniosku informację na temat pozostawionego lub niepozostawionego testamentu. Kolejno sąd wyda postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, w którym wymieni wszystkich spadkobierców oraz wskaże wysokość ich udziałów. Należy jednak wskazać, iż w wielu sytuacjach wydanie postanowienia rozstrzygającego o stwierdzeniu nabycia spadku nie będzie możliwe po przeprowadzeniu tylko jednej rozprawy i zaistnieje konieczność wyznaczenia terminów kolejnych rozpraw.
Sądem właściwym do stwierdzenia nabycia spadku jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Gdyby jednak nie było możliwości ustalenia ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy wtedy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy.