Foto: pixabay.com
W chwili zawarcia małżeństwa, w sytuacji gdy małżonkowie nie sporządzili umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej, powstaje małżeńska wspólność majątkowa, która obejmuje przedmioty majątkowe, nabyte w czasie jej trwania przez oboje bądź jednego z małżonków. Przedmioty te wchodzą w skład majątku wspólnego, natomiast przedmioty, które nie zostały objęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Wyróżnić więc można majątek wspólny małżonków, do którego zgodnie z art. 31 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej k.r.o.), należą m.in. pobrane wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej, dochody uzyskane z majątku wspólnego oraz osobistego każdego z małżonków czy też środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Co zaliczamy do majątku osobistego?
Do majątku osobistego każdego z małżonków zaliczamy natomiast zgodnie z art. 33 k.r.o. m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, przedmioty nabyte poprzez dziedziczenie, zapis, darowiznę oraz przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków.
Dokonanie podziału majątku wspólnego możliwe jest jedynie w sytuacji ustania wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami. Warto dodać, że ustanie małżeństwa wskutek rozwodu nie jest jedyną sytuacją ustania małżeńskiej wspólności majątkowej, a jej katalog jest znacznie bardziej rozbudowany. Wyróżnić można dwie ramy czasowe owych sytuacji.
Ustanie wspólności majątkowej w trakcie trwania małżeństwa ma miejsce w sytuacji zawarcia przez małżonków umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej, bądź w sytuacji, gdy to sąd dokona ustanowienia takiej rozdzielności, a także w sytuacji ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków lub orzeczenia separacji przez sąd.
Ustanie wspólności majątkowej z chwilą ustania małżeństwa następuje w razie orzeczenia rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub śmierci jednego z małżonków.
Podziału majątku wspólnego małżonków można dokonać na dwa sposoby:
- w drodze umowy pomiędzy małżonkami
- w drodze orzeczenia sądowego.
Umowny podział majątku wspólnego
Umowny podział majątku wspólnego między małżonkami jest prostszym sposobem podziału, polega na sporządzeniu odpowiedniego dokumentu, w którym strony dokonują podziału majątku w sposób polubowny, a co z tego wynika, warunkiem koniecznym jest zgodność małżonków co do sposobu w jaki podział zostanie dokonany. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż jeżeli w skład majątku wcodzi nieruchomość, to umowa zawarta między małżonkami zawsze będzie wymagała formy aktu notarialnego.
Sądowy podział majątku wspólnego
W przypadku braku porozumienia, w kwestiach związanych z podziałem majątku wspólnego, małżonkowie mają prawo wystąpić do sądu z wnioskiem o dokonanie podziału. Dodatkowo mogą oni wnieść o dokonanie podziału majątku w trakcie trwania rozwodu. Co do zasady przyjmuje się, że majątek wspólny dzielony jest w częściach równych, jednak z ważnych powodów każdy z małżonków ma prawo żądać, aby sąd orzekł inną wysokość udziałów w majątku wspólnym. W tej sytuacji sąd przede wszystkim weźmie pod uwagę stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania wspólności, uwzględniając przy tym nakład pracy każdego z małżonków, jego osobisty wkład w wychowanie dzieci oraz prowadzenie gospodarstwa domowego. To po stronie małżonka wnioskującego o ustalenie wysokości udziałów występuje obowiązek udowodnienia przyczyn, przez które wystąpił z takim wnioskiem. W toku postępowania dotyczącego podziału majątku wspólnego, małżonkowie, poza prawem do żądania ustalenia nierównych udziałów, mogą wnioskować również o ustalenie czy dana rzecz wchodzi w skład majątku wspólnego, a także żądać zwrotu wydatków lub nakładów, które strona poczyniła z majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego lub z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego. Kwestia zgłoszenia owych żądań w postępowaniu podziałowym jest o tyle istotna, że uprawomocnienie się postanowienia o podziale majątku uniemożliwia dochodzenie tych roszczeń w przyszłości.
Sądem właściwym, do którego należy złożyć wniosek o podział majątku, jest sąd rejonowy właściwy ze względu na położenie przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego.