Foto: pixabay.com

Zgodnie z art. 178a § 1 kodeksu karnego (dalej: k.k.) prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego stanowi występek zagrożony karami grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności. Z kolei w myśl art. 87 § 1 kodeksu wykroczeń (dalej: k.w.) prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym stanowi wykroczenie zagrożone karami aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych.

Stan nietrzeźwości został zdefiniowany w ustawie z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: u.w.t.p.a.). Zgodnie z art. 46 ust. 3 wskazanej regulacji stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo 2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Tożsamy przepis znajduje się w art. 115 § 16 k.k. Z kolei stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo 2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 (art. 46 ust. 2 u.w.t.p.a.).

Najważniejsze informacje

Jeśli chodzi o pojazdy mechaniczne, to za takowe należy uznać z pewnością pojazdy zaopatrzone w poruszający je silnik (pojazdy samochodowe, maszyny rolnicze, motocykle, lokomotywy kolejowe, samoloty, helikoptery, statki wodne i inne), jak również pojazdy szynowe zasilane z trakcji elektrycznej (tramwaje, trolejbusy). Jeżeli chodzi o inne – niemechaniczne – pojazdy, to będą nimi w szczególności zaprzęgi konne, rowery, a także statki żaglowe, szybowce. Ponadto nie są pojazdami mechanicznymi rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3, które zachowują wszystkie normalne cechy charakterystyczne budowy, umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 roku, sygn. III K 270/07, LEX nr 341827). Jako pojazdy mechaniczne orzecznictwo sądów powszechnych uznaje również motorowery (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2016 roku, sygn. V KK 259/16, LEX nr 2147289).

W razie skazania za przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym w stanie nietrzeźwości sąd zobowiązany jest orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju na okres co najmniej 3 lat (a maksymalnie 15 lat – art. 43 § 1 k.k.) oraz obowiązkowe świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie co najmniej 5.000 złotych (art. 43a § 2 k.k.). Jeżeli natomiast sprawca czynu określonego w art. 178a § 1 k.k. był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w art. 178a § 1 k.k. w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, to podlega karze pozbawienia wolności w wymiarze od 3 miesięcy do 5 lat (art. 178a § 4 k.k.). Należy pamiętać ponadto, że w obowiązującym stanie prawnym sąd może zawiesić warunkowo wykonanie kary pozbawienia wolności wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k. jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach (art. 69 § 4 k.k.), w wymiarze nieprzekraczającym 1 roku pozbawienia wolności (art. 69 § 1 k.k.) oraz jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa (art. 69 § 1 k.k.). Jeśli chodzi o kwotę minimalną opisanego wyżej świadczenia w razie skazania za występek z art. 178a § 4 k.k., to wynosi ona 10.000 złotych (art. 43a § 2 k.k.). Z kolei zakaz prowadzenia pojazdów wszelkich pojazdów mechanicznych orzeka się wówczas, co do zasady, dożywotnio (art. 42 § 3 k.k.).

W przypadku skazania za wykroczenie z art. 87 § 1 k.w. sąd orzeka zakaz prowadzeni pojazdów na okres nie krótszy niż 6 miesięcy (maksymalnie zaś na okres 3 lat – art. 29 § 1 k.w.).

Należy pamiętać, że prowadzenie pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu innego niż mechaniczny (a więc np. roweru, bryczki zaprzęgniętej w konie) w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, jak również w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka jest zabronione pod groźbą kary zgodnie z kodeksem wykroczeń (art. 87 § 1a i 2 k.w.). Wówczas również sąd może (ale nie musi) orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne na okres nie niższy niż 6 miesięcy (art. 87 § 4 k.w.).